هدف تعلق مکانی به رابطه ی شاخص با یک فضای خاص اطلاق می شود. این حس یکی از عوامل اصلی تربیتی موثر در مدارس استثنایی است که توجه به چگونگی معماری مدرسه از اهمیت به سزایی برخوردار است و از اهداف اصلی پژوهش می باشد. روش تحقیق حاضر، به روش کمی و کیفی، از نوع پیمایشی می باشد و روش مدل یابی معادلات ساختاری جهت بررسی تاثیر ادراک حسی بر حس تعلق به مکان در مدارس استثنایی طراحی شده با الگوی ناتوانی در شهر زنجان استفاده شده است. یافته ها یافته های تحقیق نتایج پرسشنامه به روش لیکرت نشان داد که حس بینایی و لامسه بیش ترین بار عاملی و اهمیت را نسبت به سایر حواس پنجگانه دارند. در بین عوامل حس تعلق به مکان نیز تعاملات اجتماعی از اهمیت بالاتری برای دانش آموزان، والدین و مربیان برخوردار است. نتایج نشان داد، دانش آموزان نیاز بیش تری به ارتباط گیری با جامعه و محیط اطراف مدرسه دارند تا با آرامش بیش تری محیط مدرسه را تحمل نمایند بصورتیکه وجود پنجره ها در ابعاد مناسب و قابلیت رویت اطراف از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین تنوع در جنس، بافت، مصالح و کف سازی، ایجاد برجستگی و تو رفتگی در بدنه های مدرسه و تماس دست و بدن تاثیر بسزایی در افزایش حس اداراکی دانش آموزان دارد. نتیجه گیری یکی از عوامل اصلی تربیتی موثر در این مدارس توجه به شاخص های ادراک حسی و حس تعلق به مکان در طراحی آنها می باشد که این امر باعث افزایش ایجاد انگیزه و شوق بازگشت به مدرسه و ماندن در آن را برای دانش آموزان می شود.

حس مکانی عاملی است که موجب تبدیل یک فضا به مکانی با خصوصیات حسی و رفتاری ویژه برای افراد می گردد. در این ارتباط، حس تعلق مکان به معنای ادراک ذهنی مردم از محیط و احساسات کم و بیش آگاهانه آنها نسبت به مکان است؛ اما عوامل متعددی در کاهش حس تعلق مکانی تاثیرگذار است که یکی از آنها ناامنی های ناشی از وندالیسم (فعالیت های خرابکارانه) است. هدف این مطالعه بررسی رابطه بین وندالیسم روستایی برکاهش حس تعلق مکانی روستاییان در روستاهای حاشیه شهر بیرجند است. در این مطالعه برای بررسی مسیله از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بهره گرفته شده است. جامعه آماری تحقیق 13 روستای پیراشهری شهر بیرجند بوده اند. نمونه با توجه به فرمول کوکران و با خطای 0/07 درصد معادل 191 نفر تعیین گردید. نتایج نشان داد سه نوع وندالیسم روستایی پیراشهر بیرجند شامل هنجارشکنی فرهنگی، تخریب و سرقت و قانون گریزی بوده است. همچنین اصلی ترین عامل اثرگذار بر رخداد وندالیسم، ضعف اجرای قوانین بوده است. در مجموع می توان گفت محرومیت های سکونتگاه های پیراشهر بیرجند نسبت به مرکز (شهر) در کنار عامل تنوع قومی و فرهنگی منجر به "دلزدگی فضایی" جمعیت و گاهی تقابل با آن شده است. این امر، از یکسو حاکی از کیفیت پایین زندگی و آسایش ساکنان است و از سوی دیگر، توجه ویژه نظام برنامه ریزی برای گذار به سوی "مقبولیت فضا" نزد ساکنین را می طلبد.

یکی از معانی مهم و موثر در ارتباط انسان و محیط که مورد توجه طراحان بوده است. حس تعلق می باشد. در روش های طراحی محیطی-علی رغم استفاده فراوان از این واژه-تعریف مشخص و معینی از این معنا و عناصر تشکیل دهنده آن ارائه نگردیده است. لذا با هدف شناسایی این حس در معماری به معرفی ابعاد مختلف حس تعلق و عوامل تشکیل دهنده آن پرداخته شد. بدین منظور، بر اساس روش پژوهش شناختی و با رویکردهای هستی شناسانه به بررسی ادبیات موضوع پرداخته می شود. نتایج پژوهش نشان می دهد حس تعلق از معیارهای ارزیابی محیط های با کیفیت بوده و در معماری و رشته های طراحی محیطی، ویژگی های کالبدی نظیر فرم (رنگ، اندازه، شکل، مقیاس) و روابط اجزاء کالبدی با تامین و تاکید بر فعالیت های اجتماعی محیط، نقش مهم و موثر در شکل گیری حس تعلق دارا، می باشد که در نهایت مدلی از عوامل تاثیرگذار محیطی ارائه گردیده است.